Historia

Najstarsze ślady bytności człowieka na terenach należących do Murowanej Gośliny pochodzą z końca okresu paleolitu. Dowodem na to jest motyka z rogu renifera, datowana na ten właśnie okres (ok. 8000 lat p. Chr.).

Zasięg osadnictwa wczesnopiastowskiego w okolicach Murowanej Gośliny jest trudny do określenia ze względu na nieliczne pewne ustalenia archeologiczne. Zachowane ślady osadnictwa koncentrują się raczej w północnej części gminy – w rejonie Radzimia oraz Długiej Gośliny, gdzie już w okresie pierwszej monarchii piastowskiej przebiegał szlak komunikacyjny z Rogoźna przez Radzim w kierunku Pomorza Zachodniego i Ziemi Lubuskiej (z funkcjonowaniem tego szlaku wiąże się obecnie dwa datowane na początek XI wieku skarby srebrne, odkryte w XIX wieku w Kątach i w Długiej Goślinie). Przez południową część Ziemi Goślińskiej także przechodził ważny szlak komunikacyjny z Gniezna i Ostrowa Lednickiego prowadzący na zachód przez radzimską przeprawę warciańską. Szlak ten przekraczał rzeczkę Trojankę na terenie znajdującym się dzisiaj w granicach Murowanej Gośliny, a jego przebieg pokrywa się w dużej części z obecną ulicą Mściszewską.

Geneza Murowanej Gośliny nie jest do końca jasna. Można przyjąć, że najstarsze tutejsze osadnictwo koncentrowało się na wyniesieniu, na miejscu obecnie zajmowanym przez Plac Powstańców Wielkopolskich. Brak kompleksowych badań archeologicznych nie pozwala precyzyjnie ustalić początków tej osady. Ze względu na bardzo stary trakt handlowy z Gniezna na Pomorze Zachodnie przechodzący w najbliższym otoczeniu tego skupiska, można ostrożnie zakładać, że jakaś forma osadnictwa występowała w tym miejscu już w X i XI wieku. Innym wykorzystywanym osadniczo miejscem mogły być wówczas obszary położone tuż przy przeprawie przez Trojankę, w miejscu, w którym dziś stoi pałac wzniesiony w XIX wieku przez rodzinę Winterfeldów. Niewiele można powiedzieć o zasięgu tego osadnictwa, nie jest też znana nazwa, pod jaką ówcześnie ono występowało. Przyjmowana wcześniej nazwa "Górka" w świetle nowszych ustaleń nie znajduje potwierdzenia. Nazwa "Goślina", wywodzona często od imienia "Gostl" (a więc pierwotnie brzmiała ona "Gostlina"), występująca na Ziemi Goślińskiej kilkakrotnie (obecne miejscowości Murowana Goślina i Długa Goślina, leżąca w okolicach dzisiejszego Mściszewa Goślinka oraz zaginiona, znana tylko z XIII-wiecznych dokumentów Goślina Czesława), sugeruje istnienie na tych obszarach specyficznego obszaru osadniczo-sąsiedzkiego – pola (łac. campus), które rozciągało się na znacznej części terytorium obecnej gminy. Wykształcenie się nazw poszczególnych miejscowości miało miejsce najpewniej dopiero w XIII wieku, na fali występujących wówczas podziałów dotychczasowych własności ziemskich. W okresie tym różne części dotąd spójnego pola goślińskiego przeszły w ręce poszczególnych właścicieli i prawdopodobnie dopiero wówczas stały się one własnością prywatną. Pod względem administracyjnym pole goślińskie należało do opola (większej wczesnopiastowskiej jednostki terytorialnej), którego centrum znajdowało się według wszelkiego prawdopodobieństwa w nadwarciańskim Radzimiu.