Od wieków w Murowanej Goślinie zamieszkują rzemieślnicy. Chcąc zabezpieczyć własne interesy przedstawiciele jednego lub kilku podobnych zawodów organizowali się w stowarzyszenia zwane cechami. Do podstawowych zadań bractw należało reprezentowanie interesów członków wobec właścicieli miasta, ochrona przed konkurencją, porządkowanie hierarchii zawodowej (uczeń – czeladnik – mistrz), pilnowanie jakości towarów, kontrolowanie cen i ściganie oszustów. Członkowie cechów uczestniczyli także w życiu społecznym Gośliny podczas uroczystości miejskich, państwowych czy kościelnych.

Źródła historyczne z drugiej połowy XVIII w. informują, że w Murowanej Goślinie i osadach wchodzących w skład dóbr goślińskich zamieszkiwali m.in. garncarze, szewcy, gorzelnicy, stolarze, sukiennicy, płóciennicy, rzeźnicy, cieśle, kuśnierze, bednarze, kowale, kołodzieje, papiernicy, introligator, szklarz, rymarz, złotnik, ślusarz, gwoździarz, olejnik. Zachowały się dokumenty informujące o funkcjonowaniu w Goślinie cechu piwowarów (wilkierz z 1681 r.), szewców (statuty z 1761 r.), garncarzy (przywileje z 1763 r.) i sukienników (przywilej z 1785 r.). Z młodszych źródeł wiemy, że na początku XX w. na terenie miasta funkcjonowały dwa cechy. Obecnie bogate tradycje goślińskich cechów kontynuuje Cech Rzemieślników, Kupców i Przedsiębiorców.

Po goślińskich organizacjach cechowych przetrwało niewiele zabytków. Dlatego cieszy fakt, że jeden z mieszkańców Murowanej Gośliny zgodził się ujawnić informacje o przechowywanych wśród pamiątek rodzinnych dwóch mosiężnych tłokach pieczętnych. Są to stemple, za pomocą których odciskano w laku lub tuszu znak własnościowy, rozpoznawczy. Pieczęcie cechowe symbolizowały władzę cechu, gwarantowały autentyczność dokumentów.

Pierwszy z tłoków ma kształt walca o wysokości 8,22 mm i szerokości 33,79 mm (ryc. 1). Do podstawy górnej doklejona jest tulejka, w której osadzona była drewniana rączka. Podstawa dolna stanowi pole pieczętne, w którego środku znajduje się szablonowy, wypukły rysunek. Na postumencie dwa lwy wsparte na tylnich łapach, trzymające w przednich łapach koło młyńskie z paprzycą w środku. Nad kołem belka z cyrklem i kątownikiem zwieńczona koroną królewską. Dookoła napisy, pod grafiką: „IN MUROWANNA GOSLIN.“, nad grafiką: „MÜLLER-JNNUNG“, informujące w języku niemieckim, że jest to pieczęć cechu młynarzy z Murowanej Gośliny. Na boku tłoku znajduje się wykonany puncą napis „EHLERT POSEN“ oznaczający, że przedmiot wykonał grawer Ehlert z Poznania.

Drugi tłok ma kształt i wymiary zbliżone do pierwszego. W polu pieczęci: na postumencie od lewej strony narzędzia stolarskie, w środku beczka drewniana z czopem w środku, stanowiąca wyrób bednarza, zaś po prawej stronie narzędzia szklarskie. Nad przedstawieniem znajduje się korona królewska (ryc. 2). W otoku napis: „TISCHLER.BÖTTCHERU.GLASER JNNUNG ZU MUR: GOSLIN.“, informujący w języku niemieckim, że jest to pieczęć cechu stolarzy, bednarzy i szklarzy z Murowanej Gośliny. Również na boku tego tłoku znajduje się napis „EHLERT POSEN“.

Obydwa tłoki ze względu na szereg podobieństw można uznać za równoczasowe. Podobne egzemplarze pieczęci samorządowych sygnowane przez grawera Ehlerta z Poznania datowane są na początek XX w. Tak też należy datować dwa opisywane stemple do odciskania pieczęci tuszowych cechów z Murowanej Gośliny.

Prezentowane przedmioty są jak dotychczas jedynymi świadectwami potwierdzającymi funkcjonowanie na początku XX w. w Murowanej Goślinie cechu młynarzy i cechu zrzeszającego stolarzy, bednarzy oraz szklarzy. Tym bardziej za możliwość opracowania zabytków autorzy artykułu składają serdeczne podziękowania ich właścicielowi.

Stanisław Bromberek
Stowarzyszenie „Dolina Trojanki”

Andrzej Kowalczyk
Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy

Podpisy do rycin:
Ryc. 1. Tłok pieczętny cechu młynarzy w Murowanej Goślinie z początków XX w. (fot. A. Kowalczyk)
Ryc. 2. Tłok pieczętny cechu zrzeszającego stolarzy, bednarzy oraz szklarzy w Murowanej Goślinie z początków XX w. (fot. A. Kowalczyk)