Trzy barokowe figury - Matka Boska, papież oraz zakonnik wróciły po latach do Kościoła pw. św. Jakuba Apostoła w Murowanej Goślinie. 18 lutego br. burmistrz Dariusz Urbański, który sfinansował z prywatnych środków konserwację rzeźb - przekazał proboszczowi ostatnią, Matkę Boską.
Barokowe figury, pochodzące z ok. połowy XVII wieku zdobiły w przeszłości ołtarz główny w kościele pw. św. Jakuba Apostoła w Murowanej Goślinie (zwieńczenie ołtarza, nad Trójcą Świętą). Nie wiadomo, jakie jest ich pierwotne pochodzenie, ale z pewnością sylwetki są widoczne np. na pocztówkach z 1966 r. Pod koniec lat 80-tych lub na początku 90-tych ołtarz został poddany pracom konserwatorskim. Ołtarz zdemontowano oraz przewieziono do pracowni konserwatorskiej przy Muzeum Archidiecezjalnym w Poznaniu. Po zakończeniu prac konserwatorskich ołtarza głównego rzeźby nie wróciły na swoje pierwotne miejsce, nie powróciły nawet do kościoła. Można rzec, że ślad po nich zaginął. W 2012 roku grono mieszkańców Murowanej Gośliny, wśród nich Karol Stern, zainteresowało się losem „naszych” rzeźb. Po licznych rozmowach, wymianie dokumentów, zmaganiach pod koniec 2013 roku rzeźby powróciły do kościoła farnego. Stan figur nie pozwalał na eksponowanie. Zniszczone, z widocznymi śladami żerowania owadów, pozbawione częściowo pierwotnej polichromii oraz złoceń i srebrzeń. Ich konserwacji podjęła się Magdalena Twaróg-Morawska, specjalistka z Pracowni Konserwacji Zabytów w Murowanej Goślinie. To dzięki udostępnionej przez nią dokumentacji (szczegółowy opis oraz kilkadziesiąt zdjęć) całego procesu konserwacji możemy prześledzić, w jaki sposób figury odzyskiwały dawny blask.
Najpierw pracami konserwatorskimi objęte zostały rzeźby papieża oraz zakonnika. Już wcześniej w ramach prac konserwatorskich wykonanych w pracowni konserwatorskiej przy Muzeum Archidiecezjalnym w Poznaniu usunięto z nich wszelkie warstwy malarskie oraz złocenia (zarówno pierwotne, jak i wtórne) do surowego drewna. Wykonano impregnację wzmacniającą drewno. Otwory wskazujące na żerowanie owadów zostały uzupełnione białą zaprawą (rzeźba papieża), natomiast rzeźba zakonnika na całej powierzchni została wyrównana białą masą akrylową, która w kilku miejscach straciła przyczepność do drewnianego podłoża i należało ją usunąć.
Podobnie postępowano z rzeźbą Matki Boskiej. Usunięto całkowicie warstwę malarską z twarzy oraz dłoni, a także w większej części złocenia i srebrzenia szat. Pozostałe drobne fragmenty złoceń pozwoliły na opracowanie nawiązującej do oryginału kolorystyki szat.
Obiekty oczyszczono z zabrudzeń powierzchniowych i pozostałości przemalowań (Matka Boska). Wykonano impregnację wzmacniającą drewno. Zrekonstruowano brakujące fragmenty rzeźb oraz uzupełniono ubytki drewna. Profilaktycznie zaimpregnowano drewno środkiem owadobójczym. Uzupełniono ubytki zapraw kitem kredowo-klejowym oraz emulsyjnym. Wykonano retusz i rekonstrukcję polichromii. Zrekonstruowano złocenia i srebrzenia. Polichromie zabezpieczono werniksem końcowym.
Prace konserwatorskie były bardzo żmudne i czasochłonne. Magda Twaróg-Morawska przywracała świetność goślińskim figurom w sumie ponad półtora roku. Papież i zakonnik powróciły do kościoła pw. św. Jakuba Apostoła w grudniu 2014 roku. Nie przywrócono ich jednak na ołtarz. Zostały umieszczone wewnątrz kościoła, na bocznej, południowej (prawej od wejścia) ścianie. Matka Boska została przekazana 18 lutego br. Proboszcz Sławomir Jessa i burmistrz Dariusz Urbański zastanawiali się podczas tego spotkania, jakie byłoby idealne miejsce na wyeksponowanie figury. Wstępnie zasugerowali, że najlepiej byłoby umieścić rzeźbę na północnej ścianie kościoła, naprzeciwko rzeźb zakonnika i papieża. Jednak miejsce zostanie ostatecznie skonsultowane z Magdą Twaróg-Morawską, aby dobrać odpowiedni sposób mocowania, a także takie miejsce, w którym rzeźba nie będzie narażona na wpływ szkodliwych czynników, np. zbyt intensywnego światła.
Konserwację rzeźb sfinansował, z prywatnych środków burmistrz Dariusz Urbański.– Uważam, że to świetny moment na zamknięcie tej historii. W roku, w którym obchodzimy 1050. rocznicę Chrztu Polski myślimy o początkach chrześcijaństwa, jego historii. Dla Murowanej Gośliny te figury to także historia, cenne pamiątki. Bardzo się cieszę, że udało się je odzyskać i przywrócić do obecnego stanu, a przede wszystkim, że wróciły do kościoła pw. św. Jakuba Apostoła. – mówi Dariusz Urbański.
Oprac. Monika Paluszkiewicz
Wszystkie informacje na temat historii figur, procesu ich konserwacji w całości pochodzą z materiałów przekazanych przez Magdę Twaróg-Morawską
Zdjęcia: Magdalena Twaróg-Morawska, Monika Paluszkiewicz
Pocztówka, 1966 r., figury widoczne na zwieńczeniu ołtarza.
Zakonnik przed konserwacją.
Fragment podstawy rzeźby papieża.
Fragment Zakonnika – w trakcie konserwacji, podczas rekonstrukcji polichromii oraz złoceń w technice na poler i na mat.
Papież - przed konserwacją.
Papież - w trakcie konserwacji, podczas uzupełniania ubytków drewna, spowodowanych żerowaniem owadów.
Fragment rzeźby papieża po zakończeniu konserwacji.
Matka Boska - przed konserwacją.
Fragment rzeźby Matki Boskiej – przed konserwacją, próba połączenia dłoni z przedramieniem.
Fragment szaty Matki Boskiej – przed konserwacją, widoczne uszkodzenia mechaniczne drewna oraz osypująca się mączka świadcząca o czynnym żerowaniu owadów.
Matka Boska – w trakcie konserwacji, podczas wykonania rekonstrukcji złoceń i srebrzeń w technice na mat i na poler.
Matka Boska po konserwacji.
18 lutego 2016 roku - ksiądz proboszcz Sławomir Jessa i burmistrz Dariusz Urbański zastanawiali się podczas tego spotkania, jakie byłoby idealne miejsce na wyeksponowanie figury.
Burmistrz Dariusz Urbański prezentuje tył figury, który daje wyobrażenie o tym, jak pieczołowicie została przeprowadzona konserwacja figury Matki Boskiej.
